Van 8 april tot 16 oktober 2023 toont het Gebroeders van Lymborch Huis in Nijmegen een 12-tal originele pagina\u2019s uit een bijzonder en tot op heden volledig onbekend manuscript. Al deze pagina\u2019s zijn rijk gedecoreerd met honderden gouden wingerdblaadjes die volledig overeenkomen met de margeversieringen van de Belles Heures.

Het getijdenboek dat de Gebroeders van Lymborch tussen 1405 en 1409 voor de hertog Van Berry in Parijs verluchtigden.

Door deze opvallende overeenkomst is het zo goed als zeker dat deze zelfde margeschilder intensief heeft samengewerkt met de Gebroeders van Lymborch aan de Belles Heures. Daarom heeft deze de naam Meester B van de marge van de Belles Heures gekregen. Een anonieme noodnaam, zoals vele (marge)schilders uit die tijd ten deel is gevallen, bij gebrek aan de overlevering van een echte naam. Hiermee hoort deze tot de beste en meest gewaarde margeschilders uit die tijd.

De losse bladen uit dit tot op heden onbekende getijdenboek worden op dit moment materiaaltechnisch onderzocht door Naturalis in Leiden in samenwerking met de Universiteit Wageningen. Wat al bekend is dankzij dit onderzoek van Rob Duckers (Emerson College Boston-Well) en Hanneke van Asperen (Radboud Universiteit Nijmegen) is dat de perkamenten bladen die nu te zien zijn, zijn losgesneden uit een boek dat verrassende overeenkomsten vertoond met de getijdenboeken uit de collectie van hertog Jan van Berry. Uit zijn bibliotheek zijn momenteel nog 8 getijdenboeken bekend, waaronder de genoemde Belles Heures en de Tres Riches Heures waaraan de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch hebben gewerkt. De Belles Heures is een van de topstukken van het Metropolitan Museum of Art in New York. 17 dubbele paginas van de Belles Heures vormden het hoogtepunt van de expositie Nijmeegse meesters aan het Franse hof in Museum Het Valkhof in 2005. We weten uit zijn inventaris dat hertog Jan van Berry in totaal 15 getijdenboeken bezat. De bladen die nu zijn gevonden, vormen waarschijnlijk samen een van de ontbrekende 7 boeken. Een bijzondere vondst van wereldformaat. Met de expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis krijgt Meester B zo voor de tweede maal een podium in Nijmegen, maar ditmaal als margeschilder in de centrale rol.

De expositie Meester B. in het Gebroeders van Lymborch Huis is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van onze vrienden en vrijwilligers, de stichting Maelwael Van Lymborch Studies, het Valkhofmuseum en diverse private bruikleengevers. Waarvoor onze grote dank.

In eindeloze reproductie

Hoe de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch ons beeld van de middeleeuwen bepalen

Expositie 2 oktober 2022 t/m 2 april 2023

Het werk van de Gebroeders van Lymborch heeft zich het grootste deel van zijn ruim 600 jaar lange bestaan afgespeeld in het duister. Het was niet bestemd voor onze ogen. Het was gemaakt voor het persoonlijke genot van hertogen en prinsen. Opgeborgen in een paar gesloten boeken in ontoegankelijke privé bibliotheken.

Halverwege de 20e eeuw komt daar plots verandering in. Door de snelle innovaties in fotografie en reproductietechniek wordt hun kunst voor het grote publiek toegankelijk. In januari 1948 drukt het Amerikaanse fotomagazine Life in zijn eerste volledige kleurenuitgave de \u2013 nu zo bekende \u2013 twaalf kalenderbladen paginagroot af. In menig huiskamer worden de kleurige platen opgehangen.

Met name de kalenderafbeeldingen uit de TresRiches Heures worden bij uitstek de iconen die voor onze tijd de late middeleeuwen zouden verbeelden. Het zijn deze afbeeldingen van de wisselende seizoenen, landschappen, kastelen, boeren en edelen die ons beeld van de middeleeuwen hebben gevormd. Zoals Umberto Eco schreef: \u201cDe Tr\u00e8s Riches Heures zijn als een filmdocumentaire die ons het leven van een tijdperk toont. Geen enkele film kan tippen aan de getrouwheid, de pracht en de ontroerende schoonheid van dit werk.\u201d<\/p>\n

Nu verschijnen de afbeeldingen van de drie Gebroeders van Lymborch overal. Van ansichtkaarten tot posters, van betaalbare publieksuitgaven tot schoolboeken. Van kussenslopen tot pyjama\u2019s, van postzegels tot wandklokken. Alles vrolijk opgesierd met hun schilderingen, maar meestal zonder de vermelding van de naam van de makers. Deze afbeeldingen \u2013 die ooit opgesloten lagen, slechts zichtbaar voor de \u2018lucky few\u2019 \u2013 komen nu via diverse reproducties tot ons.<\/p>\n

De expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis toont een aantal bijzondere reproducties. De eerste zwart\/wit heliogravures uit 1884 in de Gazette des Beaux-arts, de eerste kleurendruk in de uitgaves van Paul Durrieu (1904), Verve magazine (1940) en het Amerikaanse Life magazine (1948), met de keurig weggeretoucheerde genitali\u00ebn in het kalenderblad van de maand februari. Daarnaast tal van curiosa: postzegels uit Ierland en Paraquay, een wandklok uit Duitsland en een persoonlijke kerstgroet van Kuifje door Herge

“

Mythische Monsters & fantasievolle creaturen in middeleeuwse handschriften<\/strong><\/p>\n

Tussen de bladen van middeleeuwse boeken vinden we een wereld vol fantasie, waar niet alleen het alledaagse, maar ook het bijzondere zijn plek heeft. Onder de opmerkelijke schepsels die deze handschriften bevolken hebben de monsters een aparte plaats. Het woord \u2018monster\u2019 komt van het Latijnse monstrum<\/em>, wat \u2018iets waarvoor men moet oppassen\u2019 betekent. Voor de middeleeuwse mens vormden monsters en fabeldieren dan ook een concrete waarschuwing.

‘Gezongen gebed’: Gregoriaanse gezangen in middeleeuwse handschriften.<\/strong>
Ervaar een luisterrijke verzameling van een aantal originele muzieknotaties uit liturgische boeken uit de late middeleeuwen. Speciaal voor het Gebroeders van Lymborch Huis zijn deze fragmenten<\/a> ingezongen door Schola Cantorum Karolus Magnus. Tijdens de expositie of later thuis kun je hiervan genieten met een speciaal voor deze tentoonstelling uitgebracht boekje dat je gratis meekrijgt bij een bezoek. Musicerende engelen uit het werk van de gebroeders Van Lymborch verluchtigen het geheel!
Meesters in de marge: Randversiering in handschriften uit de tijd van de Gebroeders van Lymborch
<\/em><\/strong><\/p>\n

Een zestal originele manuscript bladen uit de tijd van de gebroeders Van Lymborch zullen dan in ons Huis te zien zijn. Een van deze bladen is duidelijk van dezelfde hand als de margeschilder van de gouden wingerdbladen in de Belles Heures. Een heel bijzondere ontdekking!\u00a0<\/em><\/p>\n

De handschriften waarin de gebroeders Van Lymborch hun miniaturen hebben geschilderd, waaronder de Belles Heures<\/em> en de Tr\u00e8s Riches Heures<\/em>, zijn terecht wereldberoemd. Hun schilderkunst behoort tot het mooiste dat is overgeleverd uit wat de historicus Johan Huizinga het \u2018Herfsttij der Middeleeuwen\u2019 noemde.\u00a0<\/p>\n

Hoe beroemd deze handschriften en hun makers ook zijn, vaak gaat maar weinig aandacht uit naar de versiering in de marges rond de tekst en de miniaturen, die werd aangebracht door andere, gespecialiseerde vaklieden. Onterecht, want ook deze decoratie bepaalt voor een deel de visuele indruk van een opengeslagen handschrift. Niet alleen werden deze decoratieschilders in hun eigen tijd hogelijk gewaardeerd \u2013 contemporaine bronnen spreken over \u2018grans ouvriers\u2019 oftewel grote meesters\u00a0 \u2013 ook is in de afgelopen decennia het onderzoek naar hun werk in een stroomversnelling gekomen.<\/p>\n

Aan de hand van een aantal originele bladen uit handschriften uit de tijd en deels uit de omgeving van de gebroeders Van Lymborch, aangevuld met facsimiles, toont deze kleine expositie de vari\u00ebteit en de kwaliteit van het werk van deze \u2018grans ouvriers\u2019.