In eindeloze reproductie… Hoe de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch ons beeld van de middeleeuwen bepalen
Expositie Gebroeders van Lymborch Huis 2 oktober 2022 – 2 april 2023
Het werk van de Gebroeders van Lymborch heeft zich het grootste deel van zijn ruim 600 jaar lange bestaan afgespeeld in het duister. Het was niet bestemd voor onze ogen. Het was gemaakt voor het persoonlijke genot van hertogen en prinsen. Opgeborgen in een paar gesloten boeken in ontoegankelijke privébibliotheken.
Halverwege de 20e eeuw komt daar plots verandering in. Door de snelle innovaties in fotografie en reproductietechniek wordt hun kunst voor het grote publiek toegankelijk. In januari 1948 drukt het Amerikaanse fotomagazine Life in zijn eerste volledige kleurenuitgave de – nu zo bekende – twaalf kalenderbladen paginagroot af. In menig huiskamer worden de kleurige platen opgehangen.
Met name de kalenderafbeeldingen uit de Très Riches Heures worden bij uitstek de iconen die voor onze tijd de late middeleeuwen zouden verbeelden. Het zijn deze afbeeldingen van de wisselende seizoenen, landschappen, kastelen, boeren en edelen die ons beeld van de middeleeuwen hebben gevormd. Zoals Umberto Eco schreef: “De Très Riches Heures zijn als een filmdocumentaire die ons het leven van een tijdperk toont. Geen enkele film kan tippen aan de getrouwheid, de pracht en de ontroerende schoonheid van dit werk.”
Nu verschijnen de afbeeldingen van de drie Gebroeders van Lymborch overal. Van ansichtkaarten tot posters, van betaalbare publieksuitgaven tot schoolboeken. Van kussenslopen tot pyjama’s, van postzegels tot wandklokken. Alles vrolijk opgesierd met hun schilderingen, maar meestal zonder de vermelding van de naam van de makers. Deze afbeeldingen – die ooit opgesloten lagen, slechts zichtbaar voor de ‘lucky few’ – komen nu via diverse reproducties tot ons.
De expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis toont een aantal bijzondere reproducties. De eerste zwart/wit heliogravures uit 1884 in de Gazette des Beaux-arts, de eerste kleurendruk in de uitgaves van Paul Durrieu (1904), Verve magazine (1940) en het Amerikaanse Life magazine (1948), met de keurig weggeretoucheerde genitaliën in het kalenderblad van de maand februari. Daarnaast tal van curiosa: postzegels uit Ierland en Paraquay, een wandklok uit Duitsland en een persoonlijke kerstgroet van Kuifje door Hergé.
Opening: zondag 2 oktober 16.00 uur met wethouder Tobias van Elferen