Van 9 april tot 16 oktober 2023 toont het Gebroeders van Lymborch Huis in Nijmegen een 12-tal originele pagina’s uit een bijzonder en tot op heden volledig onbekend manuscript. Al deze pagina’s zijn rijk gedecoreerd met honderden gouden wingerdblaadjes die volledig overeenkomen met de margeversieringen van de Belles Heures. Het getijdenboek dat de Gebroeders van Lymborch tussen 1405 en 1409 voor de hertog Van Berry in Parijs verluchtigden.

Door deze opvallende overeenkomst is het zo goed als zeker dat deze zelfde margeschilder intensief heeft samengewerkt met de Gebroeders van Lymborch aan de Belles Heures. Daarom heeft deze de naam Meester B van de marge van de Belles Heures gekregen. Een anonieme noodnaam, zoals vele (marge)schilders uit die tijd ten deel is gevallen, bij gebrek aan de overlevering van een echte naam. Hiermee hoort deze tot de beste en meest gewaarde margeschilders uit die tijd.

Het vervaardigen van een getijdenboek gebeurde door diverse ambachtslieden die het werk aan elkaar doorgaven. Eerst werd het schrijfwerk gedaan, vervolgens werden de marges versierd en als laatste kwamen de miniaturisten die de afbeeldingen afschilderden. Het was in zekere zin teamwerk waarbij de miniaturisten zoals de Gebroeders van Lymborch, de leiding hadden over het gehele productieproces. Omdat het de miniaturisten zijn die de uiteindelijke leiding hadden, worden de margeschilders vaak als de ‘mindere’ kunstenaars afgeschilderd. De kwaliteit van deze randversiering bewijst het tegendeel. Deze schilder, weliswaar met een ander specialisme, mag met recht een meester genoemd worden.

De losse bladen uit dit tot op heden onbekende getijdenboek worden op dit moment materiaaltechnisch onderzocht door Naturalis in Leiden in samenwerking met de Universiteit Wageningen. Aan de hand van analyse van eiwitsporen en DNA-resten in het perkament hoopt men meer te weten te komen over de herkomst van dit boek. De resultaten van dit onderzoek zullen waarschijnlijk in 2024 gepubliceerd worden in deel 3 van de Maelwael Van Lymborch Studies.

Daarnaast wordt door middel van kunsthistorisch onderzoek getracht zoveel mogelijk bladen van dit getijdenboek wereldwijd te traceren en te digitaliseren, waardoor een digitale reconstructie van het getijdenboek mogelijk wordt. Op basis van de gevonden bladen kan dan hopelijk een analyse worden gemaakt: wie was de opdrachtgever, welke volgorde had het oorspronkelijke manuscript, en waarin onderscheidt het zich van andere getijdenboeken?

Wat al bekend is dankzij dit onderzoek van Rob Dückers (Emerson College Boston-Well) en Hanneke van Asperen (Radboud Universiteit Nijmegen) is dat de perkamenten bladen die nu te zien zijn, zijn losgesneden uit een boek dat verrassende overeenkomsten vertoond met de getijdenboeken uit de collectie van hertog Jan van Berry. Uit zijn bibliotheek zijn momenteel nog 8 getijdenboeken bekend, waaronder de genoemde Belles Heures en de Très Riches Heures waaraan de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch hebben gewerkt. De Belles Heures is een van de topstukken van het Metropolitan Museum of Art in New York. 17 dubbele pagina’s van de Belles Heures vormden het hoogtepunt van de expositie Nijmeegse meesters aan het Franse hof in Museum Het Valkhof in 2005. We weten uit zijn inventaris dat hertog Jan van Berry in totaal 15 getijdenboeken bezat. De bladen die nu zijn gevonden, vormen waarschijnlijk samen een van de ontbrekende 7 boeken. Een bijzondere vondst van wereldformaat. Met de expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis krijgt Meester B zo voor de tweede maal een podium in Nijmegen, maar ditmaal als margeschilder in de centrale rol.

De expositie Meester B. in het Gebroeders van Lymborch Huis is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van onze vrienden en vrijwilligers, de stichting Maelwael Van Lymborch Studies, het Valkhofmuseum en diverse private bruikleengevers. Waarvoor onze grote dank.